Witam,
Coraz częściej padają pytania „jakie plan na masę” , „jaki plan na siłę”, lecz praktycznie nikt nie pyta „jestem początkujący, jak poprawnie przygotować ciało do wysiłku”?
Dlaczego tak się dzieje? Dlaczego tak mało ludzi faktycznie chce być silnym i zdrowym?
Dlaczego wszyscy upierają się na „robieniu masy” w jak najszybszym tempie?
Jeśli jesteś osobą, która chce szybkich efektów, nie zmuszaj się do czytania poniższego tekstu. Nie jest on dla Ciebie.
Etapy kształtowania siły mięśniowej
Kształtowanie siły mięśniowej powinniśmy podzielić na trzy etapy:
- ogólnego przygotowania siłowego, którego zadaniem jest kształtowanie wszystkich mięśni, aby w sposób harmonijny rozwinąć siłę mięśniową. Ogólne przygotowanie nie powinno być ukierunkowane na konkretny cel, czy specjalizację treningową. Czyli jeśli chcesz w przyszłości trenować czystą siłę i tak przejdziesz etap przygotowania taki sam jak osoba chcąca poprawić definicję mięśni, czy zbudowanie suchej masy mięśniowej
- ukierunkowanego przygotowania siłowego, którego zadaniem jest płynne przejście między okresem przygotowania ogólnego, a specjalnego. Podczas tego etapu kształtujemy funkcjonalny fundament pod elementy/ćwiczenia/plan specjalny.
- specjalnego przygotowania siłowego, którego zadaniem jest osiągnięcie wybranego celu treningowego. Podczas tego etapu kształtujemy wybraną cechę motoryczną (siła, wytrzymałość, szybkość, gibkość). Dopiero na tym etapie przechodzimy do konkretnego planu np. 5x5, trening gęstościowy itd.
Każdy z wymienionych etapów jest niezmiernie ważny. Nie można po prostu przejść od razu do etapu 3, ponieważ w nim rozwijamy czystą siłę, a na tym nam najbardziej zależy. Poniższy rysunek przedstawia wzrost sprawności specjalnej, czyli danej cechy motorycznej, którą chcemy rozwinąć, za pośrednictwem trzech etapów.
Zaczynając od przygotowania ogólnego rozwijamy wybraną cechę motoryczną do określonego poziomu. Po pewnym czasie wpływ ogólnego przygotowania zaczyna spadać, aż w końcu zanika. Czyli jest to tzw. stagnacja, brak progresu.
Z pomocą przychodzi przygotowanie ukierunkowane, które w początkowym okresie ponownie prowadzi do dynamicznego wzrostu trenowanej cechy motorycznej. W tym etapie budujemy wspomniany już fundament siłowy. Podobnie jak w przygotowaniu ogólnym progres po jakimś czasie zaczyna zanikać. Wtedy należy dopiero przejść do przygotowania specjalnego pod konkretną cechę motoryczną.
Z badań oraz praktycznych doświadczeń treningowych wynika, że powyższa metoda gwarantuje pełne wykorzystanie potencjału siłowego. Oczywiście można etapy zamienić ze sobą, co też wielu forumowiczów chce zrobić, ponieważ nie chce im się poświęcić miesiąca czy dwóch na „łatwiejsze”, lecz równie ważne elementy. Po zmianie kolejności lub po usunięciu np. 1 i 2 etapu i od razu przejściu do treningu „na siłę” można zaobserwować znacznie szybsze efekty w krótszym czasie:
Problem polega jednak na tym, iż szybsze efekty zatrzymają się również szybciej. Nie osiągniemy takich samych, wysokich, wyników jeśli pominiemy wcześniejsze etapy przygotowania.
W tym miejscy należy również powiedzieć, iż zastosowanie zbyt wcześnie etapu specjalnego przygotowania da nam szybszy progress, lecz zatrzyma się on zdecydowanie wcześniej, a ponowne cofnięcie się do etapu pierwszego i drugiego nie da nam już tych samych korzyści. Wielu niestety nie zna się kompletnie na budowaniu siły mięśniowej i od razu porywa się z motyką na księżyc. Chce natychmiastowych efektów, które otrzymuje. Niestety jednak później można przeczytać temat „trenuję 5x5 od 3 miesięcy i nie mam już progresu”, „zatrzymałem się na 10 podciągnięciach i nie mogę ruszyć dalej” itd.
Środki kształtowania siły mięśniowej
Środkiem treningowym można nazwać każde ćwiczenie fizyczne, w trakcie którego dochodzi do pokonywania zewnętrznego oporu: grawitacji, masy własnego ciała, gum, ekspanderów itp.
Środki treningowe można podzielić w bardzo podobny sposób co etapy kształtowania siły, a mianowicie:
- Środki ogólnego przygotowania siłowego – ćwiczenia kształtujące cały układ ruchowy oraz nerwowy, aby w harmonijny sposób nauczyć go odpowiedzi na bodźce. Środki te nie muszą być ukierunkowane na rozwinięcie konkretnej cechy motorycznej. Do takich środków można będzie zaliczyć: przysiady zwykłe, pompki zwykłe, podciąganie na drążku, skoki z jednoczesnym podciągnięciem kolan do klatki piersiowej, potoczne pajacyki, burpees, zwis na drążku, przewroty itd. Ilość serii i powtórzeń nie powinna być „męcząca”. Po takim treningu nie powinniśmy mieć zakwasów, ani żadnych oznak przetrenowania.
- Środki ukierunkowanego przygotowania siłowego – wszelkie ćwiczenia, które oddziaływają na całe grupy mięśniowe podnoszące zasadnicze i pośrednie obciążenie w budowaniu wybranej cechy motorycznej. Zewnętrzna struktura ruchu będzie różniła się od struktury kształtującej konkretną cechę motoryczną, lecz charakter, a raczej rodzaj aktywności nerwowo-mięśniowej powinien być zbliżony do występującej podczas kształtowania wybranej cechy motorycznej. Czyli wybierając za cel „siłę” podczas etapu 2, wykorzystując środki ukierunkowanego przygotowania siłowego należy ilość serii zwiększyć, wielkość oporu zwiększyć, a ilość powtórzeń zmniejszyć. Nadal jednak nie pracujemy „na pełnych obrotach” przy kształtowaniu wybranej cechy. Przygotowujemy nasz układ nerwowy do przesyłania impulsów zgodnych z wybranym celem – czyli np. siłą.
- Środki specjalnego przygotowania siłowego – czyli jednym słowem ćwiczenia, które doprowadzą nas do wzrostu siły mięśniowej, aby można było zrealizować konkretny cel.
Czyli tak jak zauważyliście, nie wystarczy paść na ziemię i zacząć bezmyślnie wykonywać pompki. Oczywiście, że poprawi nam to wytrzymałość mięśniową, siłę itd., ale nie wpłynie konkretnie na osiągnięcie określonego celu.
Przykładowe plany treningowe
Podczas konstruowania planu treningowe musimy odpowiedzieć sobie na kilka pytań. Moim zdaniem najważniejsze dwa pytania to: „na jakim etapie treningowym jestem”, czyli jaki mam staż treningowy, czy zaczynam od zera itd. Drugie pytanie to „czy zależy mi na długofalowym rozwijaniu siły mięśniowej, czy na szybkich efektach?”
Bez względy na to jaka jest odpowiedz na pytanie pierwsze, radzę każdemu i tak rozpocząć treningi od etapu 1, czyli etapu przygotowania ogólnego. Zbyt duża ilość podstaw jeszcze nikogo nie zabiła.
Moim zdaniem przy pierwszym etapie (przygotowanie ogólne) najlepiej sprawdzi się trening obwodowy. Kształtować on będzie odpowiednie wzorce ruchowe, wytrzymałość mięśniową, wytrzymałość tlenową (odporność na zmęczenie). Ważne jest, aby trening obwodowy angażował wszystkie mięśnie. Tak jak zostało to już opisane w „definicji” etapu przygotowania ogólnego, musimy doprowadzić do ogólnego wzrostu siły wszystkich mięśni.
Przykładowy plan treningowy:
3 obwody, przerwa między obwodami 1 minuta lub brak, trening można wykonać w systemie A,A, wolne, A,A, wolne,A,A, wolne….(dwa dni trening, odpoczywamy)
- 50 pajacyków
- pompki zwykłe
- skłony w bok z uniesionym prostym ramieniem (skłon do lewej nogi z uniesioną prawą ręką)
- wskoki na podwyższenie z mocnym zaakcentowaniem pracy ramion
- podciąganie na drążku (lub w poziomie)
- burpes / delfinki / krokodylki (rożnie to nazywają)
- wznosy nóg leżąc na plecach (ugięte lub proste w kolanach)
- przysiad z wyskokiem i uniesieniem rąk prostych w górę
- pompki z oparciem ramion z tyłu (plecy proste)
- nożyce poziome z uniesionymi ramionami prostopadle do podłoża.
Pomiędzy ćwiczenia, aby złapać oddech można dołożyć utrzymanie pozycji hollow body, supermany itd. Intensywność ćwiczeń, czyli ich trudność dobieracie sami. Nie mają one sprawić trudności przy wykonaniu około 10-15 powtórzeń. Trening nie ma na celu zbudowanie szybkiej masy czy siły.
Przy drugim etapie, czyli przygotowaniu ukierunkowanym, możemy przejść z treningu obwodowego do tzw. FBW czyli Full Body Workout, z podziałem na serie i powtórzenia każdego ćwiczenia. Jeśli naszym celem jest siła, tak jak wcześniej wspomniałem, zwiększamy obciążenie (trudność ćwiczenie), zmniejszamy ilość powtórzeń i zwiększamy ilość serii. Wszystko zależy od naszego celu. Pamiętamy już o pełnym napięciu mięśni. Dobrym rozwiązaniem byłoby na tym etapie dodać np. trening sylwetek gimnastycznych lub F1 od Sommera. Przykładowy trening mógłby wyglądać tak:
FBW
3 x w tygodniu z obowiązkowym dniem wolnym po treningu
- 6 serii pompek po 6-10 powtórzeń
- 6 serii pompek z ramionami z tyłu, nogi na podłodze lub podwyższeniu – 6-10 powtórzeń
- 6 serii podciągania na drążku poziomo (ilość powtórzeń nie może być niższa niż 6, czyli zginamy nogi w kolanach tak, aby wykonać odpowiednia ilość powtórzeń)
- 5 serii planku gimnastycznego z mocnym wychyleniem oraz odkręceniem łokci
- 5 serii przysiadów po 10-15 powtórzeń
- 5 serii wykroków po 10-15 na nogę
- 3 serie wznosów nóg prostych leżąc przodem lub na drabinkach
- 3 serie wznosów nóg leżąc tyłem na ławce
Trzeci etap to trening właściwy, czyli np. 5x5, trening gęstościowy, plan z postu „seksowna kalistenika”, plan niedźwiedzia z siły dla ludu itd. Tutaj opisywał nie będę co należy wykonywać, ponieważ jeśli ktoś już dojdzie do tego etapu, oznacza, że ma za sobą kilka miesięcy treningów, a za tym idzie kilka miesięcy pogłębiania wiedzy.
Przydatne artykuły, aby zrozumieć sens ruchu podczas wykonywania ćwiczeń:
Czynniki wpływające na wzrost mięśni
Czy warto ćwiczyć na masę?
Liczba i tempo powtórzeń
Faza koncentryczna, ekscentryczna i izometryczna
Przed przystąpieniem do ćwiczeń określ swój cel:
CELE TRENINGU- czyli to ,co powinien zawierać każdy plan .
Mam nadzieję, że komuś ten artykuł rozjaśni nieco w głowie od czego ma zacząć. Jeśli jednak ktoś chce zacząć przygodę z treningiem siłowym od planu „5x5” to ja mu w tym nie pomogę, ponieważ jest to niezgodne ze wszystkim czego się nauczyłem/wyczytałem/doświadczyłem.
Opracowanie własne na podstawie:
Zenon Ważny – Trening siły mięśniowej
Dr Janusz Orzech – Monografia treningu siłowego; Podstawy treningu siły mięśniowej tom 1.